لنبان نام محله ای قدیمی در غرب اصفهان است. از امکنهای چون جوزان و لنبان، تا این اواخر با عنوان قریه یاد می‌شد و منافاتی ندارد که قریه ای جزء اصفهان شده باشد و باز هم به قریه نامبردار باشد (مهریار، 1382: 183). لنبان تا زمان علاءالدوله، یکی از دهات نزدیک شهر اصفهان بود و دروازه ی شهر که نزدیک آنجا بود، به دروازه ی لنبان معروف بود اما پس از توسعه ی شهر، جزء شهر و از محلات مهم شد که از دو قسمت لنبان سفلی و علیا تشکیل می‌شد (رفیعی مهرآبادی، 1352: 262). لنبان از دوران صفویه جزء شهر اصفهان است و از دیگر نواحی اصفهان جدا شناخته نمی‌شود.
حافظ ابونعیم (متوفی 430) از لنبان یاد کرده است و دیگر مورخان قبل از او نیز از آن یاد کرده اند. ابونعیم می‌گوید پس از اینکه مسجد جامع یهودیه بناشد و یهودیه رو به توسعه نهاد، زمین‌های 15 دیه و از جمله ی آنها لنبان بدان پیوست و شهر یهودیه به این صورت توسعه یافت. «آن پانزده دیه از این قرار است: باطرقان، فرسان، یوان، خرجان، فلفلان، سنبلان، فراآن، کماآن، جوزدان، لنبان، اشگهان، جرواآن، خشینان، بروسگان و فابجان» (مهریار، 1382: 138).
یاقوت در معجم البلدان می‌نویسد: «لنبان دیه بزرگی است در اصفهان و دروازه ای دارد که بدان معروف است».
شاید (به عنوان فرضیه) لنب نام یک قبیله ی آریایی بوده که بر محل آنها اطلاق شده و با پسوند ان به صورت لنبان درآمده است چنانکه خوزان یعنی محل اقامت خوزها و اندوان یعنی دیه اندوها و این صورت نامگذاری در اطراف ایران امثله ی بسیار دارد.
در طومار شیخ بهایی از لنبانین یاد می‌شود که نشان میدهد در آن زمان دو لنبان وجود داشته است. در برخی منابع لنبانان می‌گویند که معلوم می‌کند لنبان قدیم به دو بخش تقسیم می‌شده است» (همان، 718).
لنبان در عهد قاجار، طبق صورت مکتوب اداره ی میاه (آب)، 4 سهم از مادی قمیش حق آبه داشته است (جابری انصاری، 1378: 433).
در لنبان مسجدی قدیمی و تاریخی وجوددارد و در کتاب روضات کراراً آمده است که حضرت مجتبی(ع) وقتی به اصفهان تشریف آوردند، در مسجد لنبان نماز خواندند (جابری انصاری، 1378: 136). مادی فرشادی از زیر این مسجد می‌گذشته است (مهریار، 1382: 543). خیابان شهید بهشتی (شاهپور سابق) از شرق مسجد لنبان می‌گذرد و شمال و جنوب و غرب این مسجد، محله ی لنبان است. «بنای اصلی این مسجد در قرن هشتم انجام شد و چون در زمان صفویه فرسوده شده بود، مورد تعمیر قرارگرفت. از آثار قدیمی، جز چند قطعه گچ‌بری از دوره های پیش از صفویه و چند لوح کاشی‌کاری از زمان صفویه چیزی باقی نمانده است. در زیر تالار بزرگ مسجد، نهر آبی جاری است و سرداب های دارد که مردم نذورات خود را در آنجا ادا می‌کنند و عریضه ی حاجات خود را به آب می‌اندازند. مسجد مزبور نزد مردم اصفهان، احترام خاصی دارد و منبر آن که مورخ به سال 1114 ه.ق است، به منبر صاحب‌الزمان معروف است و از این روست که عرایض خود را به آب می‌اندازند» (رفیعی مهرآبادی، 1352: 723).
عده ای از دانشمندان و شعرای منسوب به این محله:
ابوبکر احمدبن محمدبن عمربن ابان عبدی لنبانی متوفی(332 ه.ق)، از محدثان مشهور و ثقه که از عراقیان روایت می‌کرد.
ابومنصور معمربن احمدبن محمدبن عمربن ابان عبدی صوفی لنبانی متوفی(489 ه.ق)، از محدثان و از عالمان به تاریخ و انساب و اخبار صوفیه.
رفیع الدین عبدالعزیز مسعود لنبانی متوفی(639 ه.ق) از شعرای قصیده سرا که با کمال الدین اسماعیل اصفهانی و پدرش جمال الدین عبدالرزاق مناظره و مباحثه داشت و مدتی از عمر خود را در ولایت ری گذراند و سپس به وطن بازگشت.
عبدالعزیزبن محمد لنبانی از افاضل محله ی لنبان و معاصر با رافعی قزوینی متوفی(623 ه.ق).
آقاحسین بن ملاحسن گیلانی لنبانی متوفی(1129 ه.ق) که از گیلان به اصفهان آمد و در محله ی لنبان منزل داشت و در مدرسه ی شاه تدریس می‌کرد و از عالمان به نام بوده است.
محمدبن سعدالدین محمد حسینی اوحدی لنبانی اصفهانی متولد(973 هـ.ق) از شعرا و فضلا و از نسل عبدالله لنبانی که حالات عرفانی داشت.
حاج سید احمد لنبانی(1363 ه.ق) از علما و فضلا و ائمه ی جماعت(رفیعی مهرآبادی، 1352: 263 و262،152).
منبع: رصدخانه فرهنگي اجتماعي اصفهان. (1395). شناسنامه فرهنگي اجتماعي محلات شهر اصفهان، فاز اول. اصفهان: انتشارات سازمان فرهنگي تفريحي شهرداري اصفهان.
