لنبان

لنبان نام محله ­ای قدیمی در غرب اصفهان است. از امکنه­ای چون جوزان و لنبان، تا این اواخر با عنوان قریه یاد می‌شد و منافاتی ندارد که قریه­ ای جزء اصفهان شده ­باشد و باز هم به قریه نامبردار باشد (مهریار، 1382: 183). لنبان تا زمان علاءالدوله، یکی از دهات نزدیک شهر اصفهان بود و دروازه­ ی شهر که نزدیک آنجا بود، به دروازه­ ی لنبان معروف بود اما پس از توسعه­ ی شهر، جزء شهر و از محلات مهم شد که از دو قسمت لنبان سفلی و علیا تشکیل­ می‌شد (رفیعی مهرآبادی، 1352: 262). لنبان از دوران صفویه جزء شهر اصفهان است و از دیگر نواحی اصفهان جدا شناخته نمی‌شود.

حافظ ابونعیم (متوفی 430) از لنبان یاد ­کرده ­است و دیگر مورخان قبل از او نیز از آن یاد ­کرده­ اند. ابونعیم می‌گوید پس از اینکه مسجد جامع یهودیه بنا­شد و یهودیه رو به توسعه نهاد، زمین‌های 15 دیه و از جمله­ ی آنها لنبان بدان پیوست و شهر یهودیه به این صورت توسعه یافت. «آن پانزده دیه از این قرار است: باطرقان، فرسان، یوان، خرجان، فلفلان، سنبلان، فراآن، کماآن، جوزدان، لنبان، اشگهان، جرواآن، خشینان، بروسگان و فابجان» (مهریار، 1382: 138).

یاقوت در معجم­ البلدان می‌نویسد: «لنبان دیه بزرگی است در اصفهان و دروازه­ ای دارد که بدان معروف است».

شاید (به عنوان فرضیه) لنب نام یک قبیله­ ی آریایی بوده که بر محل آنها اطلاق شده و با پسوند ان به صورت لنبان درآمده است چنانکه خوزان یعنی محل اقامت خوزها و اندوان یعنی دیه اندوها و این صورت نامگذاری در اطراف ایران امثله­ ی بسیار دارد.

در طومار شیخ بهایی از لنبانین یاد می‌شود که نشان می­دهد در آن زمان دو لنبان وجود داشته­ است. در برخی منابع لنبانان می‌گویند که معلوم می‌کند لنبان قدیم به دو بخش تقسیم می‌شده ­است» (همان، 718).

لنبان در عهد قاجار، طبق صورت مکتوب اداره­ ی میاه (آب)، 4 سهم از مادی قمیش حق آبه داشته است (جابری انصاری، 1378: 433).

در لنبان مسجدی قدیمی و تاریخی وجود­دارد و در کتاب روضات کراراً آمده است که حضرت مجتبی(ع) وقتی به اصفهان تشریف آوردند، در مسجد لنبان نماز خواندند (جابری انصاری، 1378: 136). مادی فرشادی از زیر این مسجد می‌گذشته است (مهریار، 1382: 543). خیابان شهید بهشتی (شاهپور سابق) از شرق مسجد لنبان می‌گذرد و شمال و جنوب و غرب این مسجد، محله­ ی لنبان است. «بنای اصلی این مسجد در قرن هشتم انجام شد و چون در زمان صفویه فرسوده شده بود، مورد تعمیر قرار­گرفت. از آثار قدیمی، جز چند قطعه گچ‌بری از دوره­ های پیش از صفویه و چند لوح کاشی‌کاری از زمان صفویه چیزی باقی نمانده ­است. در زیر تالار بزرگ مسجد، نهر آبی جاری است و سرداب ه­ای دارد که مردم نذورات خود را در آنجا ادا می‌کنند و عریضه ­ی حاجات خود را به آب می‌اندازند. مسجد مزبور نزد مردم اصفهان، احترام خاصی دارد و منبر آن که مورخ به سال 1114 ه.ق است، به منبر صاحب‌الزمان معروف است و از این روست که عرایض خود را به آب می‌اندازند» (رفیعی مهرآبادی، 1352: 723).

عده­ ای از دانشمندان و شعرای منسوب به این محله:

ابوبکر احمد­بن محمد­بن عمر­بن ابان عبدی لنبانی متوفی(332 ه.ق)، از محدثان مشهور و ثقه که از عراقیان روایت می‌کرد.

ابومنصور معمر­بن احمد­بن محمد­بن عمر­بن ابان عبدی صوفی لنبانی متوفی(489 ه.ق)، از محدثان و از عالمان به تاریخ و انساب و اخبار صوفیه.

رفیع­ الدین عبدالعزیز مسعود لنبانی متوفی(639 ه.ق) از شعرای قصیده­ سرا که با کمال ­الدین اسماعیل اصفهانی و پدرش جمال­ الدین عبدالرزاق مناظره و مباحثه داشت و مدتی از عمر خود را در ولایت ری گذراند و سپس به وطن بازگشت.

عبدالعزیز­بن محمد لنبانی از افاضل محله­ ی لنبان و معاصر با رافعی قزوینی متوفی(623 ه.ق).

آقا­حسین ­بن ملاحسن گیلانی لنبانی متوفی(1129 ه.ق) که از گیلان به اصفهان آمد و در محله ­ی لنبان منزل داشت و در مدرسه­ ی شاه تدریس می‌کرد و از عالمان به­ نام بوده است.

محمد­بن سعدالدین محمد حسینی اوحدی لنبانی اصفهانی متولد(973 هـ.ق) از شعرا و فضلا و از نسل عبدالله لنبانی که حالات عرفانی داشت.

حاج سید احمد لنبانی(1363 ه.ق) از علما و فضلا و ائمه­ ی جماعت(رفیعی مهرآبادی، 1352: 263 و262،152).

منبع: رصدخانه فرهنگي اجتماعي اصفهان. (1395). شناسنامه فرهنگي اجتماعي محلات شهر اصفهان، فاز اول. اصفهان: انتشارات سازمان فرهنگي تفريحي شهرداري اصفهان.